ဟဒယႏွင့္ ေတြ႔ထိဖူူးေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား(၁)

..................လူမႈအရင္းသစ္ သုိ႔မဟုတ္ လွေသာဂိမ္း................

အမ်ားပုိင္ အရင္းအျမစ္

လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ လူအမ်ားခြဲေဝသုံးစြဲရေသာ အရင္းအျမစ္မ်ားရွိသည္။စားက်က္
ျမက္ခင္း၊ ငါးဖမ္းရာေရျပင္၊ သစ္ေတာ၊ ေသာက္သုံးေရ စသည္တုိ႔ျဖစ္သည္။ ဤ
သည္တို႔ကုိျခံဳငုံ၍ “ အမ်ားပုိင္ အရင္းအျမစ္မ်ား ” ( Common pool resources )
ဟု ေခၚပါသည္။ ေျပာရလွ်င္ ဤသုိ႔ေသာ အမ်ားပုိင္အရင္းအျမစ္မ်ားကုိ ခဲြေဝသုံး
စဲြေရးမွာ ျပႆနာအလြန္ႀကီးႏုိင္ေသာ ကိစၥျဖစ္သည္။ သမုိင္းတြင္အမ်ားပုိင္အရင္း
အျမစ္မ်ားအေဝမတည့္ရာမွ ျဖစ္ပြားရေသာ စစ္ပြဲမ်ားပင္ မနည္းမေနာ ရွိခဲ့ဖူးသည္။ သုိ႔အတြက္လူမႈေဗဒပညာရွင္“ဂါရက္ဟာဂင္”ကအဆုိပါအမ်ားပုိင္အရင္းအျမစ္မ်ား
ႏွင့္္ပတ္သက္ၿပီး“ အမ်ားပုိင္အလြမ္းဇာတ္မ်ား ” (tragedy of the commons) ကုိ
ေမြးထုတ္ေပးသည့္ေရခံေျမခံဟု ဆုိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
.......သုိ႔ျဖင့္ အမ်ားပုိင္ အလြမ္းဇာတ္မ်ားကုိ ကာကြယ္တားဆီးႏုိင္ရန္ အတြက္
ထက္ေအာက္ဖြဲ႔စည္းပုံမွလာေသာ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကုိ အသုံးျပဳရသည္
မ်ားရွိလာသည္။ သူ႔အလုိလုိေပၚထြက္လာေသာ လူမႈအရင္းတခုတည္းႏွင့္ ေျဖရွင္း
ရန္မလြယ္၍ ဥပေဒအမိန္႔ အာဏာမ်ားျဖင့္ ကန္႔သတ္ရသည့္သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။
သုိ႔ႏွင့္တုိင္ ဤသုိ႔ေသာအျပဳအမႈမ်ဳိးကုိ တစ္ခုတည္းေသနည္းလမ္းအျဖစ္ က်င့္သုံး
လုိက္လွ်င္မႈ အမွန္ပင္ျပႆနာရွိႏုိ္္င္ပါသည္။ ဆုိဗီယက္ယူနီယံလက္ေတြက်င့္သုံးခဲ့
ေသာ စီမံကိန္းစီးပြားေရးစႏွစ္ၿပိဳက်ခဲ့ရသည္မွာ ဤသေဘာျဖစ္ပါသည္။ ဆုိဗီယက္
အစုိးရက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ရပ္လုံးရွိ ကုန္ထုတ္အရင္းအႏွီးအားလုံးကုိ အမ်ားပုိင္
အရင္းအျမစ္အျဖစ္ သေဘာထားလုိက္သည္။ ထုိ႔ေနာက္ႏုိင္ငံေတာ္က တုိက္ရုိက္
ခ်ဳပ္ကုိင္ၿပီး အမိန္႔ေပးစႏွစ္ႏွင့္ စီမံခန္႔ခြဲခဲ့သည္။ အက်ဳိးဆက္မွာ စီမံကိ္န္းစီးပြားေရး
စနစ္သာမက ေနာက္ဆုံးဆုိဗီယက္ယူနီယံတစ္ခုလုံးပါ ၿပိဳက်ခဲ့ရသည္အထိ အေျခ
အေနဆုိးခဲ့ရသည္။
.......ဤတြင္ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ားက ထက္ေအာက္ဖြဲ႔စည္းပွံႏွင့္ မဆုိင္ေသာ အျခားနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ အမ်ားပုိင္အရင္းအျမစ္မ်ားကုိ စီမံခန္႔ခြဲႏုိင္ရန္ နည္းလမ္း
ရွာၾကံခဲ့ၾကသည္။ အဆုိပါ ေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ားအနက္ “ ေရာဘတ္အယ္လစ္
ဆင္ ”မွာထင္ရွားသူတစ္ဦးျဖစ္သည္။ သူက အထက္မွေအာက္သုိ႔လာေသာ အမိန္႔
ေပးပုံစံမဟုတ္ဘဲ၊ ေအာက္မွအထက္သုိ႔လာေသာအမ်ားညီ ႏႈံန္းစံမ်ားျဖင့္ ထိန္းႏုိင္
စရာရွိသည္ဟု အဆုိျပဳခဲ့သည္။ သူ႔အဆုိျပဳခ်က္အတြက္ အယ္လစ္ဆင္ သာဓက
တင္ခဲ့သည္မွာ ၁၉ရာစုအေမရိကန္ ေဝလငါးမုဆုိးမ်ား၏ အေတြအၾကံဳမ်ားပင္ျဖစ္
သည္။ မုဆုိးသေၤဘာတစ္စင္းက ေဝလငါးတစ္ေကာင္ကုိ မွိန္းႏွင့္မိမိရရထုိးလုိက္မိ
သည္။ သုိ႔ေသာ္ ေဝလငါးမေသ လြတ္ထြက္သြားသည္။ အျခားမုဆုိး သေၤဘာတစ္
စင္းက ထုိဒဏ္ရာရေဝလငါးကုိ အလြယ္တကူဖမ္းမိသြားသည္။ ဤတြင္အျငင္းပြား
စရာျဖစ္လာေတာ့သည္။ ေဝလငါးကုိ မည္သည့္ သေၤဘာပုိင္သင့္သနည္း။ ေနာက္
ဆုံး ေဝလငါးမုဆုိးအားလုံး ညိွႏႈိင္းေဆြးေႏြ၍ အမ်ားညီစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား
သတ္မွတ္ႏုိင္ခဲ့ၾကသည္။
.......ဤအေတြ႔အၾကဳံက ဘာကုိေဖၚျပလုိက္သနည္းဆုိလွ်င္ လူမႈအရင္ကုိ ညိွ
ႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈမွတစ္ဆင့္ ရႏုိင္စရာရွိသည္ဆုိေသာ ေကာက္ခ်က္ျဖစ္ပါသည္။ အ
က်ဳိးစီးပြားခ်င္းမတူေသာလူမ်ား၊လူမႈအုပ္စုမ်ားၾကား“ၾကားအေျဖ”(compromise)
တစ္ခု ရေစသည့္ ေျဖရွင္းနည္းျဖစ္သည္။ ဤသေဘာကုိ သခ်ၤာသရုပ္ခြဲပညာႏွင့္
ဆက္စပ္ၿပီး အဓိပၸာယ္ဖြင့္လုိက္ရာ နာမည္ေက်ာ္ “ ဂိမ္းသီအုိရီ ”(Game Theory)
ျဖစ္ေပၚလာပါသည္။

အက်ဥ္းသားအက်ပ္

.......လူသည္ အခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရေသာ လူမႈေရး သတၱဝါျဖစ္
သည့္တုိင္ လူတြင္ ပုဂၢလိကအက်ဳိးစီးပြားလည္း အမွန္ပင္ရွိေနပါသည္။ သုိ႔ျဖင့္လူမႈ
အုပ္စု တစ္ခုအတြင္းမွာပင္ အက်ဳိးစီးပြားျခင္း ေထြးေရာယွက္တင္ ျဖစ္ေနရေတာ့
သည္။ ဤျပသနာကုိ ေျဖရွင္းႏုိင္ရန္အတြက္ ေရွးေဟာင္း ကြန္ျမဴနတီေခတ္က
“ ေဆြြမ်ဳိးသားခ်င္း ” ဆက္ဆံေရးကုိ သုံးခဲ့ၾကသည္။ ယခု ကြန္ျမဴနတီေခတ္သစ္
တြင္မႈ “ အျပန္အလွန္အက်ဳိးျပဳေရး ” ( reciprocal altruism) အတြက္နည္းလမ္း
ရွာေဖြခဲ့ၾကသည္။ ဂိမ္းသီအုိရီမွာ အျပန္အလွန္ အက်ဳိးျပဳေရးကုိ ေရွးရႈ႔ေသာ နည္း
နာတခုျဖစ္ပါသည္။
.......ဂိမ္းသီအုိရီ၏အလုိအရ အေျခခံလူမႈဆက္ဆံေရး ပုံစံႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္ဟု ဆုိ
သည္။ “ သူေသ ကိုယ္ရွင္ဆက္ဆံေရး ” (Zero Sum Game)ႏွင့္ “ သူမနာ ကုိယ္
မနာဆက္ဆံေရး ”(Non-Zero Sum Game)တုိ႔ျဖစ္သည္။ သူေသကုိယ္ရွင္ ဆက္
ဆံေရးမွာ အရႈံးအႏုိင္ အေျဖထြက္ရာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တစ္ရပ္လုံးအတြက္ အၾကြင္း
သုညသာျဖစ္၍ အက်ဳိးမမ်ားႏုိင္ပါ။ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္းဆက္ဆံေရးႏွင့္ ထက္ေအာက္
ဖြဲ႔စည္းပုံမွလာေသာ ေျဖရွင္းနည္းမ်ားမွာ ဤဆက္ဆံေရးတြင္ အက်ဳံးဝင္သည္။
သူမနာကုိယ္မနာ ဆက္ဆံေရးသည္သာ ပါဝင္ပတ္သက္သူ အားလုံးအတြက္
“ ေမွ်ာ္လင့္တန္ဘုိး ” (expected value) မရသည့္တုိင္ “ မူလအေျခအေနထက္
ပုိေကာင္း ” (better off)ႏုိင္၍ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းအတြက္ အက်ဳိးမ်ားႏုိင္စရာရွိသည္။ ဤသုိ႔ေသာဆက္ဆံေရးပုံစံဝင္ေစရန္ ပါဝင္ပတ္သက္သူအားလုံး ညွိႏိႈင္း၍ ၾကားအ
ေျဖတခု ရွာရမည္ (bargain and compromise) ဟု ဆုိပါသည္။
..ဤသေဘာကုိ ထင္ရွားေစရန္ ဂိမ္းသီအုိရီက “ အက်ဥ္းသား အက်ပ္အတည္း ”
(Prisoner’s Dilemma) ဆုိေသာ အယူအဆျဖင့္ ဤသုိ႔ရွင္းျပသည္။
.......ႏွစ္ႀကီ္းအက်ဥ္းသားႏွစ္ဦးျဖစ္ေသာ A ႏွင့္ B သည္ ေထာင္ေဖာက္ေျပး ရန္ ႏွစ္ဦးသေဘာတူ ၾကံစည္ခဲ့ၾကသည္။ သူတုိ႔အၾကံကုိ ေထာင္ပုိင္ႀကီးကရိပ္မိ၍ တစ္
ေယာက္စီခဲြတုိက္ပိတ္ကာ၊ သီးျခားစီ စစ္ေဆးသည္။ A ႏွင့္ B မွာ ေထာင္လက္
ေကာက္မ်ားျဖစ္ရာဥပေဒကုိအရည္က်ဳိေသာက္ႏုိင္သူမ်ားပီပီ ေျဖာင့္ခ်က္ေပးလုိက္
လွ်င္ မည္မွ်ထိျပစ္ဒဏ္က်ႏုိင္သည္၊ မေပးဘဲေနလွ်င္ ဘာျဖစ္ႏုိင္သည္ကုိ တြက္ဆ
ႏုိင္သူမ်ားျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေယာက္စလုံးေျဖာင့္ခ်က္ ေပးလုိက္လွ်င္ ေထာက္ဒဏ္(၄)
ႏွစ္စီက်ႏုိင္သည္။ ႏွစ္ေယာက္စလုံးေျဖာင့္ခ်က္ မေပးလွ်င္မႈ(၃)ႏွစ္သာ က်ႏုိင္စရာ
ရွိသည္။ အကယ္၍ A ေပးၿပီး B က မေပးလွ်င္ B အတြက္ပုိ၍နာမည္။ (၁၂)ႏွစ္ထိ
ျဖစ္သြားႏုိင္သည္။ A အတြက္မႈ (၂)ႏွစ္မွ်ႏွင့္ ကိစၥၿပီးႏုိင္သည္။ အလားတူ A က
ေျဖာင့္ခ်က္မေပးဘဲ B ကေပးလုိက္လွ်င္ A က (၁၂)ႏွစ္ B က(၂)ျဖစ္လိမ့္မည္။
..ပုိ၍ရွင္းလင္းေစရန္ သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္က်ႏုိင္စရာရွိသည့္ ေထာင္ဒဏ္အသီးသီးကုိ
ေအာကာ္ပါအတုိင္း ဇယားႏွင့္ ေဖၚျပပါမည္။ (ဂဏန္းႏွစ္လုံးတြဲ၍ ေဖၚျပထားရာ
ေရွဂဏန္းမွာ A အတြက္၊ ေနာက္ဂဏန္းမွာ B ဟုနားလည္ၾကပါရန္)

...........................................B
............................ေျဖာင့္ခ်က္ေပး ေျဖာင့္ခ်က္မေပး
.A.........ေျဖာင့္ခ်က္ေပး ...... ၄ , ၄....၂ , ၁၂
...........ေျဖာင့္ခ်က္မေပး.... ၁၂ , ၂....၃ , ၃


.......သူတုိ႔ႏွစ္ေယာက္လုံး လုိခ်င္သည္မွာ အနည္းဆုံးျပစ္ဒဏ္(၂)ႏွစ္ျဖစ္ပါလိမ့္
မည္။ (၂)ႏွစ္သည္ ႏွစ္ေယာက္စလုံး၏ “ ေမွ်ာ္လင့္တန္ဖုိး ”ျဖစ္သည္။ ဤအတြက္ ႏွစ္ေယာက္လုံး ေျဖာင့္ခ်က္ေပးလုိက္လွ်င္ (၄) ႏွစ္စီျဖစ္သြားႏုိင္သည္။ အကယ္၍ တစ္ဦးကုိတစ္ဦး ယုံၾကည္မႈျဖင့္ ေျဖာင့္ခ်က္မေပးဘဲ တင္းခံ ႏုိင္လွ်င္ (၃)ႏွစ္စီသာ
ၾကလိမ့္မည္။ (၄)ႏွစ္ထက္စာလွ်င္(၁)သက္သာ၍ “မႈလေျခအေနထက္ပုိေကာင္း” သည္ဟုဆုိႏုိင္သည္။ႏွစ္ေယာက္လုံးအတြက္ ေက်နပ္သင့္ေသာအေျဖျဖစ္ပါသည္။ သုိ႔ႏွင့္တုိင္သူတုိ႔ႏွစ္ဦးမွာ ေတြ႔ဆုံညိွႏႈိင္းခြင့္မရ၍ အေျဖမွာ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္သြားႏုိင္
သည္။ အကယ္၍ ေတြ႔ဆုံညွိႏႈိင္းခြင့္သာရလွ်င္ ႏွစ္ေယာက္လုံးေျဖာင့္ခ်က္မေပးဘဲ ျငင္းၾကဘုိ႔မ်ားပါသည္။
.......ဤတြင္ ပုံျပင္ကေပးေသာ သင္ခန္းစာမ်ားကုိ ဤသုိ႔စာရင္းခ်ျပႏုိင္သည္။
၁။ ေတြဆုံညွိႏုိင္းခြင့္သာရလွ်င္ ႏွစ္ေယာက္လုံးအတြက္ အေကာင္းဆုံးအေျဖ
ရပါလိမ့္မည္။
၂။ ပါဝင္ပတ္သက္သူမ်ားအၾကားတြင္ အျပန္အလွန္ ယုံၾကည္မႈရွိဖုိ႔ အထူးအေရး
ႀကီးပါသည္။ (ယုံၾကည္မႈ႔မရွိလွ်င္ အားလုံးပုိ၍ နစ္နာႏုိင္သည္)
၃။ ပါဝင္ပတ္သက္သူအားလုံး ႀကဳိတင္တြက္ဆႏုိင္စြမ္း ရွိဖုိ႔လုိပါသည္။ (ပညာအ
ေျခခံ ရွိဖုိ႔လုိသည္)
၄။ ေမွ်ာ္လင့္တန္ဖုိးကုိ အေသဆုပ္ကုိင္မထားဘဲ မႈလအေျခအေနထက္ပုိေကာင္း
လွ်င္ပင္ ေက်နပ္သင့္သည္။
.......ဤသည္ပင္ ဂိမ္းသီအုိရီက အၾကံျပဳလုိက္ေသာ လူမႈအရင္း ဖန္တီး တည္
ေဆာက္ႏုိင္ေရး ဗ်ဴဟာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ယခုအခါ တုိင္းျပည္တစ္ခုခ်င္း၏စီးပြား
ေရး၊ ႏုိင္ငံေရးသာမက ႏုိင္ငံတကာေရးရာမ်ားတြင္ပါ တြင္တြင္္က်ယ္က်ယ္က်င့္သုံး
ေနေသာ ဗ်ဴဟာတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။

အကန္႔အသတ္မ်ား

.......စက္မႈေတာ္လွန္ေရးမတုိင္မီ လူမႈအရင္းမွာ ထက္ေအာက္ဖြဲ႔စည္းပုံ ႏွင့္
မဆုိင္ဘဲ သူ႔အလုိလုိေပၚထြက္လာသည္(Spontaneity)ကမ်ားပါသည္။သုိ႔ႏွင့္တုိင္ သ႔ူအလုိလုိေပၚထြက္လာသည့္ႏႈန္းစံမ်ားမွာ အကန္႔အသတ္တစ္ခု အတြင္းတြင္သာ အသုံးတဲ့ရွင္သန္ႏုိင္စရာ ရွိသည္။ အကန္႔အသတ္မ်ား တရစပ္က်ဳိးေပါက္ေနေသာ ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္းေခတ္တြက္ အခါခပ္သိမ္း ဆီေလွ်ာ္လိမ့္မည္ မဟုတ္ပါ။
လူမႈေဗဒပညာရွင္ “ အယ္လီနာ ေအာ့စတြမ္” က ၾကဳံေတြႏုိင္စရာရွိ ေသာ အကန္႔အသက္ အခ်ဳိ႔ကုိ ဤသုိ႔ေရတြက္ျပပါသည္။

၁။ အရြယ္ပမာဏ (Size)
....မည္သည့္အဖြဲ႔အစည္းတြင္မဆုိ အေခ်ာင္သမားမ်ား ေရာပါေနတက္သည္
သာ ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ အရြယ္အစားငယ္ေသာအဖြဲ႔အစည္းဆုိလွ်င္ ျပသနာမရိွ
လွပါ။ ဆရာဝန္အနည္းငယ္ေပါင္းဖြင့္္ထားေသာေဆးခန္းသုိ႔မဟုတ္ ေရွ့ေနအခ်ဳိျဖင့္ စုစည္းထားေသာ ဥပေဒအက်ဳိးေဆာင္အဖြဲ႔မ်ဳိးတြင္ အဖြဲ႔ဝင္တစ္ဦးဦး အေခ်ာင္ခုိေန
သည္ကုိ အလြယ္ႏွင့္သိႏုိင္ပါသည္။ သုိ႔ႏွင့္တုိင္ အလုပ္သမား ေထာင္ႏွင့္ခ်ီအလုပ္
လုပ္ၾကေသာ စက္ရုုံမ်ဳိးတြင္အေခ်ာင္သမားကို ရွာေဖြေဖၚထုတ္ဖုိ႔ လြယ္လိမ့္မည္ မဟုတ္ေတာ့ပါ။ သုိ႔အတြက္ အရြယ္ပမာဏမွာ အကန္႔အသတ္တစ္ခုျဖစ္ေနေတာ့
သည္။ ကမာၻႏွင့္ခ်ီ၍အလုပ္လုပ္ၾကရေသာ ေကာ္ပုိေရးရွင္းႀကီးမ်ားအတြက္ အလုပ္
ျဖစ္ႏုိင္ မျဖစ္ႏုိင္ စဥ္းစားၾကဘုိ႔ျဖစ္ပါသည္။

၂။ အဖြဲ႔အစည္း စည္းဝုိင္း (Boundaries)
.......အဖြဲ႔အစည္းစည္းဝုိင္း ပီပီျပင္ျပင္ရွိလွ်င္ ျပသႆနာမရိွပါ။ ဤသုိ႔မဟုတ္ဘဲ
ဝင္ခ်င္သလုိဝင္၊ ထြက္ခ်င္သလုိထြက္ျဖစ္ေနေသာ အဖြဲ႔အစည္းဆုိလွ်င္ ဒုကၡေပး
မည့္သူမ်ား အခ်ိန္အေရြး ဝင္ေရာလာႏုိင္ပါသည္။ သုိ႔အတြက္ အဖြဲ႔အစည္း စည္း
ဝုိင္း ပီပီျပင္ျပင္ ရိွ မရိွမွာလည္း ေနာက္ထပ္အကန္႔အသတ္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ေရ
ၾကည္ရာျမက္ႏုရာ ေရြ႔ေျပာင္းေနထုိင္ လုပ္ကုိင္ၾကေသာ ဂလုိဘယ္စီးပြားေရးေခတ္
တြင္ အလုပ္ျဖစ္ႏုိင္မျဖစ္ႏုိင္ စဥ္းစားၾကဘုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။

၃။ ထပ္ေက်ာ့တုံ႔လွယ္မႈ (Repeated Interaction)
.......လူမႈေရးအရ ေရြ႔ေျပာင္းေနထုိင္မႈမရွိဘဲ ျပင္ပကမာၻႏွင့္ အဆက္အစပ္ မရွိ
ေသာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ဳိးဆုိလွ်င္ ျပသနာမရွိလွပါ။ မိမိတုိ႔အခ်င္းခ်င္း တုံ႔ျပန္ဆက္ဆံမႈ
မ်ားႏွင့္သာ ထပ္ေက်ာ့ရင္ဆုိင္ရ၍ အလုိလုိျဖစ္တည္ေနေသာ ႏႈန္းစံမ်ားႏွင့္ လုံ
ေလာက္ႏုိင္ပါသည္။ ေတာင္ေပၚေက်းရြာမ်ား၊ အမဲလုိက္အဖြဲ႔မစည္းမ်ားမွာ ဤ
သေဘာပင္ျဖစ္သည္။ ခက္ေနသည္မွာ ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္းေခတ္တြင္ မည္
သည့္အဖြဲ႔အစည္းမွ အထီးက်န္ဘဝျဖင့္ မလုံျခဳံႏုိင္ေတာ့ျခင္းပင္။

၄။ ဘုံဓေလ့စရုိက္ (Common Culture)
.......“ ဓေလ့စရုိက္တုိက္ပြဲ ” (clash of cultures)မွာ ဂလုိဘယ္လုိက္ေဇးရွင္း၏ စိန္ေခၚခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ဓေလ့စရုိက္တစ္ခုတည္းရွိေသာ လူမ်ားႏွင့္ဖြဲ႔စည္း
ထားလွ်င္ ျပႆနာမရိွႏုိင္ေသာ္လည္း၊ ဓေလ့စရုိက္မ်ဳိးစုံ ေထြျပားလာလွ်င္ ယုံ
ၾကည္မႈဝင္ရုိး ပြန္းပဲ့တုိက္စားခံႏုိင္စရာ ရွိပါသည္။

၅။ ပါဝါႏွင့္တရားမွ်တမႈ (Power and Justice)
.......တရားဝင္ သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားျခင္းမရွိေသာ ႏႈန္းစံမ်ားမွာ အဖြဲ႔အစည္း
တစ္ခု၏ ယုံၾကည္မႈဝင္ရုိးကုိမႈ ခုိင္မာႏုိင္စရာ ရွိပါသည္။ သုိ႔ႏွင့္တုိင္ အျခားအဖြဲ႔
အစည္းတခုကုိမႈ ဓန၊ ပညာ၊ ကၽြမ္းက်င္မႈ၊ စစ္အင္အား စေသာပါဝါမ်ားျဖင့္လြမ္းမုိး
ခ်ဳပ္ကုိင္လုိသည့္ တိမ္းညႊတ္မႈမ်ားလည္း ရွိတက္သည္။ တရားမွ်တမႈရႈ႔ေထာင့္မွ
ၾကည့္လွ်င္ မျဖစ္သင့္ပါ။ အထူးသျဖင့္ ကမာၻလုံးခ်ီ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ရေသာ
ကာလမ်ဳိးတြင္ ပဋိပကၡမ်ဳိးစုံကုိ ဖန္တီးရာ ေရာက္ႏုိင္ပါသည္။
.......ဤသုိ႔ေသာ အကန္႔အသတ္မ်ားရွိေန၍ လူမႈအရင္း တည္ေဆာက္ေရးကုိ ေရွးယၡင္ကလုိ အလုိလုိျဖစ္ေပၚမႈတစ္ခုတည္းအားကုိးရုံမွ်ႏွင့္ မလုံေလာက္ေတာ့ပါ။ တရားဝင္သတ္မွတ္ျပဌာန္းထားေသာ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ ထိန္းသိမ္းဖုိ႔လုိ
ပါသည္။ ထုိ႔ထက္ဂိမ္းသီအုိရီလုိ တီထြင္ဖန္တီးမႈမ်ဳိးျဖင့္လူမႈအရင္းကုိ အားျဖည့္ႏုိင္
ဖုိ႔လည္း အေရးႀကီးပါသည္။ မည္သုိ႔ပင္ဆုိေစ၊ ပတိရူပ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတစ္ရပ္
တည္ေဆာက္ရာတြင္ “ လူမႈအရင္း ”မွာ အေျခခံအုတ္ျမစ္သေဘာျဖစ္ေနရာ၊ လူမႈ
အရင္း သန္စြမ္းေရးသည္ပင္ ေသာ့ခ်က္အက်ဆုံး ေပၚလစီျပႆနာဟု ဆုိႏုိင္လိမ့္
မည္ ထင္ပါသည္။